Pentagonizm

Dünyanın birçok yerinde hâlâ emperyalist ülkelerle sömürgelerden söz ediliyorsa, bu, emperyalizm’in yerini pentagonizm’e bıraktığını henüz tam olarak anlamamış olmamızdan ileri gelmektedir. 1939-1945 harp yıllarının sonuna kadar uzanan en güçlü çağında emperyalizm vakıası, sömürgeler fethederek, bu sömürgelere sermaye ihraç ederek ve kendi yurdundaki sanayi dalları için gerekli hammaddeleri buralardan sağlayarak varlığını hissettirirdi. Bu sömürgeler, aynı zamanda, metropolün sınai üretimi için el altındaki hazır pazarlardı. Böylece sömürgelerin iktisadi hayatıyla metropol kopmaz bağlarla bağlanıyor, bu da siyasi uydulukla tamamlanıyordu.

Pentagonizm, emperyalizmin bütün özelliklerine sahiptir; hem de en yıkıcılarına, en eziyet vericilerine... Fakat emperyalizmin o kadar ileri bir şeklidir ki, aralarındaki fark, günümüzün çok-gelişmiş kapitalizmiyle on- dokuzuncu yüzyılın sanayi kapitalizminin arasındaki fark gibidir. Daha şemalaştırıp ifade edersek, diyebiliriz ki, pentagonizm emperyalizme etki sahasıyla değil, etkilerinin mahiyeti bakımından benzer; 1870 Fransa-Prusya harbinde kullanılan sahra topunun Hiroşima’ya atılan atom bombasına benzemesi gibi. İkisi de ölüm getirir, ama ölüm sayısı birbiriyle aynı olmaktan çok uzaktır.